Türkiye’nin elektrik talebinin son yirmi yılda ortalama yüzde 4,4 artarak 133 milyar kilovatsaatten 335 milyar kilovatsaate yükseldiğini aktaran Bayraktar, “Bu derece yüksek talep artışını karşılamak için uyguladığımız siyaset ve düzenlemelerle elektrikteki kurulu gücümüzü 31 bin megavattan 114 bin 600 megavata ulaştırarak adeta güçte sessiz bir ihtilal gerçekleştirdik. Son yirmi yılda güç kesiminde neredeyse üç yeni Türkiye inşa ettik.” dedi.
Bayraktar, elektrik kesimini geliştirirken büyük bir dönüşüme de imza atıldığını vurgulayarak, “Rüzgar ve güneş kurulu gücümüzü neredeyse sıfırdan 31 bin megavatın üzerine çıkararak bu kısa mühlet içerisinde 23 Keban Barajı’na eş kıymet gücü devreye aldık. Bugün geldiğimiz noktada yalnızca rüzgar ve güneş santrallerinden ürettiğimiz elektrik, ülkemizdeki tüm konutların yıllık elektrik gereksinimini karşılayabilmektedir.” diye konuştu.
Yenilenebilir enerjinin Türkiye’nin mevcut kurulu gücü içindeki oranını yüzde 60’a, yerli kaynakların oranını ise yüzde 70’e çıkardıklarını aktaran Bayraktar, “Uluslararası Yenilenebilir Enerji Ajansı (IRENA) datalarına nazaran ülkemiz, toplam yenilenebilir enerji kurulu gücü ile Avrupa’da 5’inci, dünya genelinde ise 11’inci sırada yer almaktadır.” tabirlerini kullandı.
Bayraktar, 2025’te Türkiye’nin maksadının bu alanda Avrupa’da birinci üçe, dünyada birinci dokuza girmek olduğunu vurgulayarak, şunları kaydetti:
“Son bir yılda yenilenebilir güç kaynaklı elektrik üretimi sonucunda yaklaşık 11 milyar dolar karşılığı olan doğal gaz ithalatını önlemiş olduk. Başka taraftan, güç kesimindeki büyüme ve yeşil dönüşümün vazgeçilmez bir kesimi olan, elektrik gücü altyapımıza yönelik yaptığımız yatırımlar sayesinde, elektrik iletim çizgisi uzunluğumuz 75 bin kilometreye ulaşarak Avrupa’da ikinci büyük şebeke pozisyonuna gelmiştir. Elektrik dağıtım sınırı uzunluğumuzu da 1,4 milyon kilometrenin üzerine çıkardık.”
Türkiye’nin, Avrupa’da Almanya ve Fransa’nın akabinde elektrik talebinin en yüksek olduğu üçüncü ülke olmasına karşın elektrikli araçlara olan talebin dijitalleşme ve yapay zekanın da tesiriyle artmaya devam edeceğini belirten Bayraktar, bu talep karşılanırken elektrik üretim portföyünün 2053 net sıfır emisyon maksadı doğrultusunda şekillendirilmesi gerektiğini bildirdi.
Bayraktar, 2035’te 510 milyar kilovatsaate ulaşacak elektrik talebinin yeşil güç yüklü karşılanması için “Yenilenebilir Güç 2035” yol haritasını 21 Ekim’de kamuoyuyla paylaştıklarını anımsatarak, şöyle konuştu:
“Bu yol haritasıyla birlikte önümüzdeki 11 yılda mevcut rüzgar ve güneş kurulu gücümüzü dört katına çıkararak 31 bin megavattan 120 bin megavata yükseltmeyi hedefliyoruz. Bu yatırımların içinde bir birinci olarak toplam 5 bin megavat gücünde deniz üstü rüzgar santrallerinin kurulmasını sağlayacağız. Ayrıyeten, 2035 yılına kadar her yıl en az 2 bin megavatlık yerli aksam kullanım koşullu YEKA yarışı yapacağız. Bu kapsamda 1200 megavatlık rüzgar ve 800 megavatlık güneş YEKA’larının ilanlarını yayımladık ve 2025 yılının Ocak ve Şubat aylarında bu yarışları gerçekleştireceğiz.”
2035’e kadar elektrik iletim altyapısına yaklaşık 28 milyar dolar yatırım planlanıyor
Baraj, göl ve göletlerin kullanılabilir rezervuar alanlarında da yüzer güneş güç santrali kurmayı hedeflediklerini belirten Bayraktar, şöyle devam etti:
“Yenilenebilir güçten elektrik üretimine yönelik bu büyük yatırım atılımımızın toplam meblağı önümüzdeki 11-12 yıl içinde yaklaşık 80 milyar doları bulacak. Yenilenebilir güç kaynakları mevsim ve hava şartlarından direkt etkilendikleri için maalesef kesintili üretim yapmaktadırlar. Bu nedenle hedeflediğimiz yenilenebilir güç kapasitesinin teknik olarak yönetilebilmesi ve elektriğin üretim noktasından tüketim noktasına kadar problemsiz taşınabilmesi için güçlü bir altyapıya, şebekeye sahip olmak gerekmektedir. Arz güvenliğimizin temini ismine 2035 yılına kadar elektrik iletim altyapımıza yaklaşık 28 milyar dolar civarında yatırım yapmayı planlıyoruz.”
Bayraktar, bu yatırımlarla Türkiye’yi doğudan batıya, güneyden kuzeye kuşatacak bir yeşil güç koridoru oluşturmak için 40 bin megavatlık ve yaklaşık 15 bin kilometrelik yüksek voltajlı yanlışsız akım (HVDC) iletim şebekesi kurulacağını aktararak, “AC sınır uzunluğumuzu da 90 bin kilometrenin üzerine çıkaracağız. Türkiye, çok daha çağdaş, çok daha güçlü ve çok daha esnek, ek kuracağımız yenilenebilir ve nükleer güç kapasitesini taşıyabilecek bir altyapıya sahip olacak.” değerlendirmesinde bulundu.
Yenilenebilir güçten elektrik üretmenin çok kıymetli olduğunu lakin daha kıymetli olanın bu üretimi kendi ekipmanları, yazılımı ve insan kaynağıyla yapabilmek olduğunu vurgulayan Bayraktar, “Uyguladığımız siyasetler ve verdiğimiz takviyeler sonucunda kullanılan ekipman ve aksamlarda güneş santralleri bazında yüzde 75, rüzgar santrallerinde ise kule, kanat ve jeneratörde yüzde 70’in üzerinde yerlilik düzeyine ulaştık. Bu sayede 2014 yılında ulusal güç endüstrimiz yalnızca 27 imalatçıdan oluşurken 10 yıl içerisinde bu sayı 500’e ulaşmıştır. Böylece yalnızca yerli ekipman üretim alanında 50 bin bireye 50 bin insanımıza yeşil istihdam imkanı sağlamış olduk.” dedi.
Yenilenebilir güç yatırımlarının müsaade süreçleri kısaltılacak
Bayraktar, Türkiye’nin memleketler arası iklim taahhütleri, sonda karbon düzenlemeleri karşısında endüstrisinin artan emisyonsuz güç ihtiyacı, rekabetçiliği ve ülkenin 2053 maksatlarına hazır olması için bugüne kadar yapılan yatırımların üç katını, şu ana kadar yapılan yatırım mühletinin yarısında hayata geçirmesi gerektiğine işaret ederek, şunları kaydetti:
“Eğer şu ana kadarki müsaade mühletleri ile gidilirse, Türk endüstrisi ek maliyetlere maruz kalacak, net sıfır taahhütlerimiz maalesef gerçekleşmeyecektir. Bu çerçevede yenilenebilir güçte 2035 amaçlarımıza ulaşmak için, ülke olarak ıslahat niteliğinde düzenlemelere muhtaçlık duymaktayız. Tüm dünyada olduğu üzere, yenilenebilir güç yatırımlarının müsaade süreçlerini kısaltmamız gerekiyor. Bu maksatla ilgili Bakanlıklarımızla birlikte ortalamada 48 ayı bulan uzun müsaade süreçlerini 24 ayın altına düşürecek bir model üzerinde çalışıyoruz. İnşallah en kısa vakitte bu mevzuyu Meclisimizin gündemine getirecek ve sizlerin de takviyesiyle bu muhteşem müsaade devri yatırım süratimizi önemli formda arttıracaktır.”
Dünyanın 2050’de net sıfır emisyon amacına ulaşabilmesi ve global sıcaklık artışının 1,5 dereceyle sonlandırılması için nükleer gücün kilit bir rol oynadığını vurgulayan Bayraktar, bu kapsamda geçen yıl Dubai’de düzenlenen COP28’de 25 ülkenin “Nükleer Enerjiyi Üç Katına Çıkarma Deklarasyonu”na imza attığını anımsattı.
Bayraktar, Bakü’de devam eden COP29’da Türkiye’nin de kelam konusu deklarasyona imza attığını belirterek, bildirgeyi onaylayan toplam ülke sayısının 31’e çıktığı bilgisini paylaştı.
Sıfır karbon salımıyla güç üreten nükleer güç santrallerinin, elektrik üretiminde daima ve sağlam bir baz yük kapasite sağlayarak güç arzının istikrarını ve kesintisiz elektrik teminini desteklediğini kaydeden Bayraktar, “Bu nedenle, ülkemizin yetmiş yıllık nükleer güç hayalini Akkuyu Nükleer Güç Santrali projemizle gerçeğe dönüştürüyoruz. Bugün prestijiyle dünyadaki en büyük nükleer güç santrali şantiyesi olan Akkuyu’da, tüm ulusal ve milletlerarası güvenlik standartlarına uygun olarak dört nükleer reaktörün inşası birebir anda devam ediyor. Halihazırda yaklaşık 30 bin kişi bu projede istihdam edilmekte olup, işletme basamağında ise 4 bin bireye daima istihdam sağlanacaktır. Akkuyu Nükleer Güç Santrali tümüyle devreye alındığında Türkiye’nin elektrik gereksiniminin yüzde 10’unu karşılayacak ve yıllık 7 milyar metreküp doğal gaz ithalatı ile 35 milyon ton karbon salımını önleyecektir.” diye konuştu.
Bayraktar, kısa bir müddette nükleer güç alanında çalışan kuruluşların, kabiliyet ve yetkinliklerini memleketler arası düzeye yükselttiğini tabir ederek, “Örneğin, nükleer santrallerin kontrolü ve nezareti alanında faaliyet gösteren kamu şirketimiz Nükleer Teknik Dayanak AŞ (NÜTED), Macaristan’daki nükleer güç santralinin kontrol süreçlerinde yer alarak, nükleer alanda birinci hizmet ihracatımızı gerçekleştirmiştir. Net sıfır emisyon gayemize ulaşabilmemiz için 2035 yılına kadar 7 bin 200 megavat ve 2050 yılına kadar 20 bin megavatlık bir nükleer kapasiteye sahip olmamız gerekmektedir.” değerlendirmesinde bulundu.
Bu doğrultuda Sinop ve Trakya nükleer güç santrali projelerine ve küçük modüler reaktörlere ait çalışmaların yürütüldüğünü vurgulayan Bayraktar, “Nükleer sanayimizde ekipman üretim kabiliyetini geliştirmenin yanı sıra bilhassa bu alanda uzman insan kaynağımızla kendi santrallerimizi kurmak, ekipman ve hizmet ihracatı yapabilecek bir düzeye ulaşmak buradaki en temel, en büyük gayemizdir.” tabirlerini kullandı.
Bayraktar, pak güç kaynaklarının yanı sıra “ilk yakıt” olarak isimlendirdikleri güç verimliliğinde de değerli adımlar atıldığına değinerek, şöyle konuştu:
“Uluslararası Güç Ajansı’na nazaran 2021 ve 2022’de güç yoğunluğunu en çok azaltan ikinci ülke olduk. Ayrıyeten, 2023 yılında bir evvelki yıla nazaran güç yoğunluğu azaltımında dünya ortalaması yüzde 1 iken ülkemizde bu oranı yüzde 4,5 olarak gerçekleştirdik. Başka taraftan, güç verimliliğine yönelik çalışmalarla ek 45 bin yeşil istihdam sağladık. Sürdürülebilir ve etrafa hassas bir güç siyasetinin yanında güçte arz güvenliğini güçlendirmek ve dışa bağımlılığı azaltmak için 2024-2030 yıllarını kapsayan İkinci Ulusal Güç Verimliliği Hareket Planı’nı uygulamaya koyduk. 2030 yılına kadar birincil güç tüketimimizi yüzde 16 düşürerek toplamda 100 milyon ton emisyon azaltımı sağlayacağız.”
Ortaya koydukları bu gayelere ulaşmak için kamu ve özel bölüm birlikte, 2030’a kadar 20 milyar doların üzerinde güç verimliliği yatırımı gerçekleştireceklerine dikkati çeken Bayraktar, “Bu yatırımlar sayesinde yeniden önümüzdeki 15 yılda 46 milyar dolar pahasında güç tasarrufu sağlamış olacağız. Kamu binaları için güç tasarrufu amacı Cumhurbaşkanlığı Genelgesi ile 2030 yılına kadar minimum yüzde 30 olacak formda belirlendi. Maksadımız bu kapsamda kamu binalarında 2030 yılına kadar her yıl yıllık 6 milyar lira güç tasarrufu sağlamaktır. Öteki taraftan, iklim değişikliği ile uğraşın kıymetli araçlarından biri olan karbon fiyatlamasına yönelik Emisyon Ticaret Sistemi’nin altyapısı EPİAŞ bünyesinde hazır hale getirilmiş olup, İklim Kanunu’nun yasalaşmasına müteakip devreye alınacaktır.” diye konuştu.
Bayraktar, Kovid-19 ile başlayan ve Rusya-Ukrayna savaşıyla devam eden global güç ve emtia fiyatlarındaki harikulâde artışların salgın öncesi periyoda nazaran yüksek seyretmeye devam ettiğinin altını çizerek, şunları kaydetti:
“Bu yüksek maliyetlerden vatandaşlarımızın etkilenmemesi için sağladığımız takviyeleri kıymetli ölçüde artırdık. Bu kapsamda, tüm vatandaşlarımızın elektrik ve doğal gaz faturalarında 2023 yılında 328 milyar lira, 2024 yılının birinci on ayında ise 275 milyar lira devletimiz tarafından karşılanmıştır. Halihazırda meskenlerde kullanılan elektriğe düşük kademede yüzde 60, yüksek kademede yüzde 40, doğal gaza ise yüzde 63 dayanak uygulanmaktadır.
Bunun yanı sıra, dar gelirli hanelere elektrik tüketim takviyesi verilmesine yönelik Cumhurbaşkanı Kararı kapsamında, hanedeki kişi sayısına nazaran aylık 150 kilovatsaate kadar destekleme yapıyoruz. Bu kapsamda 2024 yılı başından itibaren 4,1 milyon haneye 8,1 milyar lira elektrik tüketim dayanağı, 654 bin haneye 1,4 milyar lira doğal gaz tüketim dayanağı verilmiştir. Ayrıyeten, bu yıl içinde 1,6 milyon haneye toplam 1,4 milyon ton kömür dağıtımı planlanmış olup, kömür dağıtımımız hala devam etmektedir.”
Bu dayanakların yanı sıra geçen yıl uygulamaya konulan Aile ve Gençlik Fonu’na maden, petrol ve doğal gaz üretiminden elde edilen gelirlerden toplam 5,8 milyar lira fiyatında bütçe aktarıldığının bilgisini paylaşan Bayraktar, “Başta zelzele bölgelerimiz olmak üzere, gençlerimizin yuva kurmalarına takviye verdik. Bu fona katkımızı petrol ve doğal gaz üretimimizi artırarak her yıl aile kurumumuzu güçlendirmeye ve gençlerimize her alanda takviye olmaya devam edeceğiz.” dedi.
Teklif edilen toplam bütçe 63,3 milyar lira
Bayraktar, 32,3 milyar lira olan 2023 yılı bütçesi başlangıç ödeneğine genel aydınlatma masrafları ile cari ve yatırım masrafları için 2,3 milyar lira eklenmesi sonucunda toplam bütçe ödeneğinin 34,6 milyar lira olduğunu tabir ederek, kelamlarını şöyle sürdürdü:
“Bu fiyatın 33,9 milyar lirası harcanmış olup kalan 672 milyon lira ödenek yıl sonunda iptal edilmiştir. Bakanlığımız 2023 yılı bütçe gerçekleşme oranı yüzde 98’dir. Bakanlığımız merkez teşkilatı için 2025 yılı bütçe teklifi genel aydınlatma masrafları dahil olacak halde 45,3 milyar lira olup, MTA, MAPEG, TENMAK, EPDK ve NDK ile birlikte teklif edilen toplam bütçe fiyatı 63,3 milyar liradır. Bu bütçe, Sayın Cumhurbaşkanımızın ortaya koyduğu Türkiye Yüzyılı vizyonu doğrultusunda ülkemizin artan güç talebini karşılamaya, bu çerçevede arz güvenliğini tesis etmeye, tıpkı vakitte ithalatı azaltarak, 2053 net sıfır emisyon amacını gerçekleştirmeye çalışan bir Bakanlığın bütçesidir.”
