Hazine ve Maliye Bakanı Şimşek, TBMM Plan ve Bütçe Kurulu’nda milletvekillerinin sorularını cevapladı. Türk vergi hukukunda hiçbir bakanın yahut yönetimin, vergi borcunu silme yetkisi olmadığını belirten Şimşek, “Vergileri silme yetkisi yalnızca ve yalnızca aziz Meclis’indir.” dedi
Asgari fiyat ne kadar olacak?
Asgari fiyatın, komite tarafından belirlendiğini anımsatan Şimşek, “Bu kademede değerlendirmede bulunmam yanlışsız olmaz. Gönül ister ki katma kıymeti yüksek eserler üretelim, verimliliğimiz, teknolojik boyutu çok yüksek olsun ve minimum fiyatımız bunun çok çok üstünde olsun. Biz oraya ulaşmak için zati yapısal ıslahat gündeminde en büyük başlığı AR-GE’ye, teknolojik, yeşil ve dijital dönüşüme ayırdık.” diye konuştu.
‘Çalışanlarımızı enflasyona ezdirmedik, ezdirmeyeceğiz’
Şimşek, en düşük memur maaşının son 22 yılda gerçek olarak yüzde 238 arttığına, dolar bazında 238 dolardan 1139 dolara çıktığına dikkati çekerek en düşük emekli maaşının gerçek yüzde 543, dolar bazında yüzde 812 yükseldiğini belirtti. Taban fiyatın gerçek yüzde 212, dolar bazında yüzde 343 arttığının altını çizen Şimşek, “Çalışanlarımızı hiçbir biçimde enflasyona ezdirmedik, ezdirmeyeceğiz. Geçen sene taban fiyat yüzde 107,5 arttı. Geçen sene enflasyon neydi? Yüzde 65. Bu sene enflasyon yüzde 44’e revize edildi, yüzde 49 vermişiz.” değerlendirmesinde bulundu.
Vergi harcamaları
Vergi harcamalarıyla ilgili sorulara cevap veren Şimşek, bu harcamaların 853 milyar lirasının minimum fiyatın vergi dışı bırakılmasından kaynaklandığına işaret etti. Şimşek, “Asgari fiyata vergi mi getirelim? Yatırımları teşvik etmeyelim mi? Engelli, yaşlı, emekli, şehit, dul ve yetimler için 259,2 milyar liralık vergiden vazgeçmişiz. AR-GE, yenilik, tasarım faaliyetlerinin teşvik edilmesi 147,3 milyar lira.” tabirlerini kullandı.
‘Zengini vergilendiriyoruz’
Şimşek, vergi vermeyen şirketleri hatırlatarak yurt içi taban kurumlar vergisi getirdiklerini, düzenlemeyle şirketlerin en az yüzde 10 vergi vereceğini bildirerek, “Çok uluslu şirketler asgarî yüzde 15 vergi verecek. Şirketlerin taşınmaz satışlarında yüzde 50 kar istisnasını, özgür bölgede faaliyet gösterenlerin istisnasını daralttık. Kur Muhafazalı Mevduata (KKM) stopaj vergisi getirdik. Zengini vergilendiriyoruz.” dedi.
Şimşek, şirketlerin vergi matrahını azaltan kimi masraflarında yeniden kısıtlamalara gittiklerini ve buna devam edeceklerini söyledi.
Vergi adaleti konusunda yapılan değerlendirmelere de değinen Bakan Şimşek, gelir vergisi tarifesinin en alt dilimini yüzde 15’e düşürdüklerini, en üst dilimini de yüzde 40’a çıkarttıklarını anımsattı. Şimşek, 850 bin esnafın gelir vergisi istisnasına tabi olduğunu belirterek bunların KDV mükellefiyetinin de bulunmadığını lisana getirdi.
‘Vergileri silme yetkisi Meclis’in’
Dolaylı ve dolaysız vergiler konusunda Türkiye ile öbür ülkeler ortasında karşılaştırma yapılmasına ait değerlendirmelerde bulunan Şimşek, şöyle devam etti:
“Uluslararası standartlarda dolaylı ve dolaysız vergi tartışmasında toplumsal güvenlik primleri var. Belediyelerin topladıkları vergiler var. Ben OECD tarifini kullanıyorum. 2002’de dolaysız vergilerin toplam vergiler içerisindeki hissesi yüzde 53,1’di. Artık yüzde 56,1’e çıkmış. 2002’de yüzde 46,9 olan dolaylı vergilerin oranı yüzde 43,9’a düşmüş. Arzuladığımız yerde değiliz fakat yüzde 70 dolaylı vergi dediğiniz vakit memleketler arası tanıma uymuyor.”
Bakan Şimşek, “Vergi borçlarının silindiği” savlarına ait, “Türk vergi hukukunda, hiçbir bakanın yahut yönetimin, vergi borcunu silme yetkisi yok. Vergileri silme yetkisi yalnızca ve yalnızca ulu Meclis’indir. Maliye Bakanı’nın hatta Cumhurbaşkanı’nın vergi silme yetkisi yoktur.” dedi.
Demirören Grubu’nun kredi borçları
Şimşek, Ziraat Bankasının tüm şubelerinin tabelalarının değişmediğini, yalnızca sarsıntı bölgesinde ve tadilat gereksinimi olan şubelerin tabelalarının değiştiğini bildirdi.
Demirören Grubu’nun Ziraat Bankasına taksitlerini ödediğini ve vadesi geçen borcunun olmadığını söz eden Şimşek, bankanın Antalya’daki toplantısına da katılmadığını söyledi.
Güneydoğu ve Doğu Anadolu Bölgesi’ne yapılan yatırımlar
Güneydoğu Anadolu Bölgesi’ne yapılan yatırımları da anlatan Şimşek, şu tabirleri kullandı:
“2003-2024 devrinde sabit fiyatlarla Güneydoğu Anadolu Bölgesi’ne tam 1,1 trilyon liralık yatırım yapılmış. Bunun yüzde 14’ü tarıma, yüzde 12’si güce, yüzde 11’i madencilik, yüzde 6’sı sıhhat alanına. İmalat endüstrisinde 29 OSB kurduk. Batman’ın sayılarını hatırlıyorum. 1990’da bir OSB kuruluyor, 2002’ye kadar yalnızca bir un fabrikası. Artık 3. Organize Sanayi Bölgesi üzerine çalışılıyor. Bizim kitabımızda asla ayrımcılık olmaz. 60 bin derslik yapmışız, 7 üniversite kurmuşuz, 2 bin 604 kilometre çok şeritli yol yapmışız. Sıhhatte 50 milyar lira yatırım yapmışız.”
Şimşek, tıpkı periyotta Doğu Anadolu Bölgesi’ne kıymetli yatırımlar yapıldığını lisana getirdi. Bu bölgeye 1 trilyon 40 milyar lira sabit fiyatlarla yatırım yapıldığını ve 20 OSB kurulduğunu bildiren Şimşek, şu değerlendirmelerde bulundu:
“Kişi başına gelirde Türkiye yüzde 77 büyürken Doğu Anadolu Projesi (DAP) bölgesi yüzde 80 büyümüş, Güneydoğu Anadolu Projesi (GAP) bölgesi yüzde 98 büyümüş. Kişi başı yıllık ortalama büyüme Türkiye genelinde yüzde 3,2 iken DAP bölgesinde 3,3, GAP bölgesinde 3,9. Daha da gelişemez miydi? Tek pürüz var o da terördür. Zira arzuladığınız yatırımları çekemiyorsunuz. Biz o bölgeye yüksek teşvik vermeye devam edeceğiz. Bölgesel kalkınmışlık farklarını azaltmak istiyoruz.”
Şimşek, Özelleştirme Yönetiminde 1000’in üzerinde araç toplandığını ve bu araçların yakın vakitte açık artırmayla satılacağını bildirdi.
Enflasyonda tek hane ne vakit?
Şimşek, enflasyonun gelir dağılımını bozduğunu, alım gücünü düşürdüğünü ve büyümenin kapsayıcılığını azalttığını söyledi. Programı tasarlarken birincil gayelerinin de fiyat istikrarı olduğuna dikkati çeken Şimşek, para siyasetinin yine inşasının vakit aldığını, şartların artık kalıcı formda dezenflasyona elverişli olduğunu vurguladı. Bu süreci 3 evreli planladıklarını lisana getiren Şimşek, birinci yılın dezenflasyona geçiş periyodu olduğunu söyledi.
Şimşek, “Şu anda dezenflasyon devrindeyiz. Bilhassa 2026 ve sonrası istikrar devri olacak. Yani enflasyonun artık tek haneye yanlışsız evrildiği ve kalıcı formda denetim altına alındığı devir olacak. Gayemiz enflasyonu kalıcı olarak düşük tek haneye düşürmek. Zira fiyat istikrarının tarifi da budur.”
‘Gelişmelere nazaran kimi iddialar revize edilebilir’
Şimşek, milletlerarası kurumlarda kestirim değişikliklerinin olup olmadığına ait soruya, “Uluslararası kuruluşların da bizim de varsayımlarımızda değişiklikler oluyor.” cevabını verdi.
Uluslararası Para Fonunun (IMF) da enflasyon varsayımlarında değişiklik yaptığına işaret eden Şimşek, “Uygulanan siyaset ve gelişmelere nazaran birtakım kestirimler revize edilebilir. Zira kestirim süreçleri dinamiktir. Merkez Bankamız ne diyor? Yüzde 70 olasılıkla enflasyon şu olacak diyor. Zira global ve yurt içi konjonktüre ait birtakım varsayımlar yapmak zorundasınız ve bu varsayımlar vakitle değişebiliyor. ” sözlerini kullandı.
Şimşek, enflasyonun öngördüklerinin üzerinde seyrettiğini tabir ederek, kalıcı düşüş için ek önlemler alacaklarını belirtti
‘Cari açık, öngörülerimizin çok altında kalacak’
Bu yılın iktisat göstergelerindeki performansları pahalandıran Şimşek, şunları kaydetti:
“Bu sene cari açık öngörülerimizin çok altında kalacak. İşsizlik oranı da öngörülerimizin hayli altında. İstihdam artışı da bu türlü. Enflasyon öngörümüzün üstünde. Niçin? Para siyasetinin tesirli olduğu alanlar var, tesirli olmadığı alanlar var. Mesela hizmetlerin bir kısmı, temel mallar para siyasetine güzel reaksiyon veriyor. Hizmetler o seviyede vermiyor.”
Bütçe harcamalarında sarsıntı kaynaklı yüklü azalış öngördüklerine dikkati çeken Şimşek, bunun dezenflasyonu destekleyeceğini söyledi. Bütçe açığındaki daralmanın dezenflasyonist olduğunun altını çizen Şimşek, “Bütçe imkanlarına nazaran tahminen yeni yılda klasik artışlarda farklı bir değerlendirmeye gidebiliriz.” dedi.
KKM stoku düşüşü sürüyor
Kur Muhafazalı Mevduatın (KKM) neden uygulamaya alındığına ait soru üzerine Şimşek, Aralık 2021’de kurlarda baskı oluştuğunu ve KKM’nin süreksiz önlem olarak devreye sokulduğunu anımsattı. Şimşek, KKM’nin aslında TCMB’nin para, döviz siyaseti ve rezerv idaresiyle alakalı bir bahis olduğuna işaret ederek, “Bu nedenle uygulamaya ait adap ve temellerin TCMB tarafından belirlenmesi ve yönetilmesi daha uygundur.” sözlerini kullandı.
Şimşek, KKM’den çıkış sürecinin süreceğine işaret ederek, KKM stokunun Ağustos 2023’te tepeyi gördüğünü, 8 Kasım prestijiyle 1,3 trilyon liraya gerilediğini söyledi. Şimşek, “Eğer öngörmediğimiz bir şey yaşanmazsa buradan çıkış yakındır.” dedi.
Türkiye’ye gelen dış kaynakların çoğunlukla “carry trade” olup olmadığına ait sorulara ise Şimşek, açık ve örtülü kur amaçlarının olmadığını söyledi. Şimşek, sermaye akımlarını direktörün güç iş olduğuna dikkati çekerek, carry trade’e dayalı bir modellerinin ve niyetinin olmadığının altını çizdi.
2025’te bütçe açığı azaltılacak
Kamu harcamalarına ait sorulara cevap veren Şimşek, sarsıntı harcamalarına ait tasarrufta bulunmanın kelam konusu olmadığını lisana getirdi.
Şimşek, bütçe esnekliklerinin yüksek olmadığını belirterek, “Bütçe harcamalarımızın yüzde 41,6’sı işçi ve bu çalışanın toplumsal güvenlikle ilgili prim transferlerine gidiyor. 2025 yılında bütçe açığını azaltacağız. Bu sayede kesinlikle Merkez Bankasının dezenflasyon sürecini çok daha güçlü formda destekleyeceğiz.” değerlendirmesinde bulundu.
Tasarruf önlem paketini açıkladıklarını anımsatan Şimşek, şöyle devam etti:
“Meclisimizin onayladığı bütçeyle gerçekleşen bütçe ortasındaki faiz dışı harcamalardaki üst taraflı sapmanın, son 10 senede yıllık ortalaması yüzde 9,1’dir. 2024’te bu sapmanın yüzde 0,8’e düşeceğini öngörüyoruz. Bir harcama disiplini olmasaydı, tasarruf ideolojisi olmasaydı sapma yüzde 9,1’den yüzde 0,8’e düşürülebilir miydi? Sapma son 10 yılın ortalamasında gitseydi bu, 814 milyar liraya denk gelecekti. Muazzam harcama disiplini var, tasarruf var.”
Şimşek, bu yıl kamuda taşıt sayısının 2023’e nazaran 3 bin 848 adet arttığına, bunun yüzde 90’ının güvenlik, sıhhat ve afet idaresi için edinilen taşıtlar olduğuna işaret etti. Makam aracı tenkitlerine değinen Şimşek, yenilenme taleplerinin tamamını mevcudun tasfiyesi kaidesiyle onayladıklarını vurguladı. Kendisinin onay verdiği binek araçların tamamının TOGG olduğunu lisana getiren Şimşek, vadesi dolan ve yenilenmesi gereken kiralık araçlardan 2 bin 671’ini azalttıklarını aktardı.
EYT maliyeti
EYT maliyetine de değinen Şimşek, maliyeti Toplumsal Güvenlik Kurumuna sorduklarını söyledi. Şimşek, “Aktüeryal dengeyi bozan bir uygulama mı? Evet. Şu anda OECD’de 38 ülke var. Bu ülkelerin bir adedini gösterin 30’lu yaşlarda, 40’lı yaşlarda emekli olan. Hatta 50’li yaşlarda emekli olunan ülke neredeyse kalmadı. Birçok ülke 65’in üzerine çıktı.” tabirlerini kullandı.
Şimşek, faiz harcamalarının ulusal gelire oranının son 22 yıldır düştüğünü vurgulayarak bu oranın 2002’de yüzde 14,3 olduğunu, 2024’te ise yüzde 2,9 düzeyine düştüğünü lisana getirdi. Son 22 yılın ortalamasının yüzde 4,5 olduğunun altını çizen Şimşek, Orta Vadeli Program sonunda bu oranı yüzde 3 düzeyinde tutmayı hedeflediklerini anlattı.
