Birleşik Kamu-İş Konfederasyonu Ar-Ge ünitesi KAMUAR’ın fiyatlarını Ankara’daki marketlerden derlediği ve halkın en fazla tükettiği 64 temel besin hususundan oluşan bir besin sepetini temel alarak hazırladığı besin fiyatları endeksinin Kasım 2024 sonuçları açıklandı.
Buna nazaran besin fiyatlarında ekim ayında tekrar başlayan yükseliş trendi kasım ayında hızlanarak devam etti. Son 54 aydır aralıksız olarak artan besin fiyatlarında kasım ayında bir evvelki aya nazaran yüzde 6,9 oranında artış yaşandı. Yılın geride kalan on bir aylık devrinde yüzde 57,3 oranında artan besin fiyatlarında son bir yıllık devirde ise yüzde 67,1 oranında artış yaşandı. KAMUAR’ın araştırmasına nazaran besin fiyatlarında bir evvelki 12 aylık ortalamalara nazaran son 12 aylık periyottaki artış ise yüzde 82 olarak gerçekleşti.
En fazla sabit gelirli ve fakir bölümler etkileniyor
TÜİK’in en son açıkladığı tüketim harcamalarıyla ilgili istatistiklere nazaran en varlıklı yüzde 20’lik kesim tüketim harcamalarının yüzde 14,5’ini, en fakir yüzde 20’lik kesim ise yüzde 36,6’sını besin için yapıyor. Fakirler her geçen yıl gelirinin daha büyük bir kısmını besine ayırmak zorunda kalıyor. Hasebiyle besin fiyatlarında yaşanan kesintisiz artış en fazla sabit gelirli ve fakir bölümleri etkiliyor.
TÜİK ise enflasyonu hesaplarken besin harcamalarının tartısını yaklaşık yüzde 25 olarak temel alıyor.
Alım gücü besin fiyatlarına karşı erimeye devam ediyor
Eylül 2021’den bu yana besin fiyatları yüzde 955 oranında arttı. Eylül 2021’de 100 liraya satın alınan bir besin sepeti için vatandaşlar bu yıl kasım ayında bin 55 lira ödemek zorunda kaldılar.
Aynı periyotta, kamu çalışanlarının fiyatlarında ise yüzde 780 oranında artış yaşandı. Öbür bir sözle Eylül 2021’de 100 lira olan ortalama kamu çalışanının fiyatı şu anda 880 lira seviyesinde seyrediyor. Fiyatlarındaki artış besin fiyatlarındaki artışı bile karşılamaya yetmeyen kamu çalışanlarının alım gücü besin fiyatlarına karşı erimeye devam ediyor.
Birleşik Kamu-İş’in besin fiyatları endeksi Haziran 2020’den bu yana her ay atış gösteriyor. KAMUAR’ın araştırmalarını açıkladığı bu 54 aylık periyotta besin fiyatları 14 katı arttı.
Meyve fiyatlarının yüzde 30,2 oranında yükseldi
Kasım ayında süt eserleri dışındaki tüm besin harcama kümelerinde fiyatlar bir evvelki aya nazaran çeşitli oranlarda artış gösterdi. Ekmek-pirinç-un-bulgur fiyatları evvelki aya nazaran ortalama yüzde 4,9 oranında artarken, et ve balık kümesi fiyatlarında yüzde 4 oranında yükseliş oldu. Süt, süt eserleri ile yumurta kümesinde fiyatlar bir evvelki aya nazaran yüzde 0,8 oranında azaldı. Yağ harcamaları ise yüzde 5,2 oranında arttı.
Meyve fiyatlarının yüzde 30,2 oranında yükseldiği kasım ayında zerzevat fiyatlarında da bir evvelki aya nazaran yüzde 14,3 oranında artış oldu.
Bakliyat fiyatlarının evvelki aya nazaran yüzde 6 oranında arttığı kasım ayında salça, zeytin, bal, çay, tuz ve gibisi işlenmiş besin unsurlarından oluşan öbür besin fiyatları ise yüzde 3,7 oranında yükseldi.
Vatandaşlar mevcut besin tüketim alışkanlıklarına nazaran seçilen 64 besin hususundan oluşturulan besin sepetini satın alabilmek için Kasım’da, bir evvelki aya nazaran yüzde 6,9 oranında daha fazla para ödemek zorunda kaldı.
Gıda fiyatları 11 ayda ne kadar arttı?
Gıda fiyatlarında bu yılın birinci on bir aylık devrinde ise toplam yüzde 57,3 oranında artış yaşandı. Geçen yılın aralık ayındaki fiyatlara nazaran ekmek-pirinç-un-bulgur-makarna fiyatları Kasım’da yüzde 38,6, et-balık harcamaları yüzde 35,7, süt, süt eserleri ve yumurta fiyatları yüzde 24,4, yağ fiyatları yüzde 57,4, meyve fiyatları yüzde 145,2, zerzevat fiyatları yüzde 172,1, bakliyat fiyatları yüzde 27,8, öbür eserlerin fiyatları yüzde 36,3 oranında yükseldi.
Bu yıl kasım ayında geçen yılın tıpkı ayına nazaran ekmek, un, bulgur, makarna fiyatlarında yüzde 44,7, et-balık fiyatlarında 40,8, süt ve süt eserleri ile yumurta fiyatlarında yüzde 28,4 oranlarında artış oldu. Bir yıl öncesine nazaran yağ fiyatları yüzde 61,9 oranında arttı. Meyve fiyatları yüzde 142,4, zerzevat fiyatları ise yüzde 253,4 oranında artış gösterdi. Bakliyat fiyatları son bir yılda yüzde 32,1, öteki besin fiyatları ise yüzde 39,6 oranında zamlandı.
Gıda fiyatlarında yıllık olarak ise yüzde 67,1 oranında artış gözlendi.
Yıllık olarak yüzde 82 oranında artış yaşandı
Ekim 2023 – Kasım 2024 aylarını kapsayan 12 aylık devirdeki ortalama besin fiyatları, bir evvelki 12 aylık periyot olan Ekim 2022 – Kasım 2023 ortasındaki ortalama fiyatlara nazaran ise yüzde 82 oranında arttı. Yıllık ortalama fiyat artışı ekmek, un, bulgur, makarna fiyatlarında yüzde 50,8, et-balık fiyatlarında 72,7, süt ve süt eserleri ile yumurta fiyatlarında yüzde 49,5 oldu. Ortalama fiyatlara nazaran yağ fiyatları yüzde 75,6, meyve fiyatları yüzde 111,3, zerzevat fiyatları ise yüzde 210,2 oranında arttı. Bakliyatta yıllık ortalama fiyatlar bir evvelki 12 aylık ortalamalara nazaran yüzde 55,8, öteki besin fiyatları ise yüzde 66,1 oranında zamlandı.
