Hamide HANGÜL
Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB) Başkanı Dr. Fatih Karahan, İstanbul Sanayi Odası (İSO) Kasım ayı meclis toplantısına konuk oldu. Sanayicilerin ağır iştirak gösterdiği toplantıda TCMB Başkanı Karahan, dezenflasyon sürecinin devam ettiğini, enflasyonun yavaş da olsa düzgünleştiğini ve fiyat istikrarı sağlanana kadar dezenflasyonla uyumlu biçimde sıkı duruşun devam edeceğini söyledi.
Türkiye’nin sanayi üretim ve istihdamının yaklaşık yüzde 30’unu tek başına sağladığına işaret eden Karahan, sektör temsilcileriyle yaptıkları saha görüşmelerinde izlenimler edindiklerini ve toplumsal refaha en büyük katkıyı, fiyat istikrarını sağlayarak sunacaklarının şuurunda olduklarının altını çizdi.
İç talep yavaşlıyor, dezenflasyon sürüyor
Bu noktada dezenflasyon süreci devam ettiğini ve tüketici enflasyonunun, ekim ayında yüzde 48,6 oranına gerileyerek, mayıs ayındaki zirve noktasına kıyasla kıymetli ölçüde düştüğünü söyleyen Karahan kelamlarını şöyle sürdürdü: “Yıl sonunda enflasyonun yüzde 44’e düşmesini bekliyoruz. Enflasyonun ana eğilimi öngördüğümüzden yavaş olsa da düzgünleşiyor.
Bunda düşük seyreden temel mal enflasyonu yanında güzelleşme sinyallerinin belirginleştiği hizmetler kesimi enflasyonu da rol oynuyor. Makroekonomik göstergeler dezenflasyonla uyumlu ilerliyor. İç talep, yavaşlamaya devam ederek enflasyondaki düşüşü destekleyici düzeylere geldi. Enflasyon beklentilerinde ve fiyatlama davranışlarında düzgünleşme eğilimi görüyoruz. Enflasyonun ana eğilimindeki yavaşlama sürmektedir. Aylık enflasyondaki güzelleşmeyle düşmeye devam edecek. 2025 yılı sonunda ise enflasyonu yüzde 21’e indirmeyi hedefliyoruz.
Önümüzdeki dönemde makroekonomik görünüm dezenflasyon sürecine takviye vermeye devam edecek. Bu kapsamda, talep şartları, beklentiler ve fiyatlama davranışları, Türk Lirasına artan itimat ve maliye politikasının artan eşgüdümü üzere ögeler belirleyici olacak. Bir sefer daha altını çizmek isterim ki; fiyat istikrarı, sürdürülebilir büyüme ve toplumsal refah artışı için ön şarttır. Para siyasetindeki sıkı duruşumuzu fiyat istikrarı sağlanana kadar kararlılıkla sürdüreceğiz.”
“Kirada atalet yüksek lakin yavaşlayacağı işareti var”
Temel mal enflasyonundaki düşük seyrin korunarak ana eğilimdeki yavaşlamayı sürüklediğine işaret eden Karahan, “Hizmet enflasyonunda güzelleşmeye dair sinyaller ise belirginleşiyor. Kira dışındaki kısımda daha besbelli olmak üzere, kademeli bir güzelleşme izliyoruz. Üçüncü çeyrekte güç fiyat artışının güçlendiğini gördük. Kira ve okula dönüşle eğitim hizmet enflasyonunda belirleyici oldu. Bu gelişmede, yönetilen güç kalemlerindeki fiyat gelişmelerinin yanı sıra maktu vergi güncellemelerinin tesirleri öne çıktı. Gıda tarafında ise üçüncü çeyrekteki güzelleşmenin akabinde, süreksiz arz şartlarına bağlı işlenmemiş besin kümesinde ekim ayında yüksek fiyat artışları gördük. Bu görünüm kasım ayında da devam ediyor” tabirlerini kullandı.
Kira dışındaki hizmetlerde fiyat artışlarının kademeli zayıfladığına işaret eden Karahan, “Kiralar, zelzele, kentsel dönüşüm, kira artış sınırlaması üzere nedenlerle, diğer hizmet kalemlerinden başka ele alınması gereken, yapısal boyutu da olan bir konu. Kira enflasyonundaki ataletin öngörülerimizden yüksek olduğunu değerlendirmekle birlikte, kira hariç hizmetlerin daha bariz yavaşladığını görüyoruz. Kasım ayına ait perakende ödeme sisteminden elde edilen öncü göstergeler, son çeyrekte aylık kira enflasyonunun yavaşlayacağına işaret ediyor” diye konuştu.
Para siyasetinde sıkı duruşu koruduklarını, Mart ayında yüzde 50’ye çıkardıkları siyaset faizini sekiz aydır sabit tuttuklarını lisana getiren Karahan, kelamlarını şunları söyledi: “Aylık enflasyonun ana eğiliminde besbelli ve kalıcı bir düşüş sağlanana ve öngörülen varsayım aralığına yakınsayana kadar sıkı para siyaseti duruşumuzu sürdüreceğiz. Kredi talebindeki dalgalanmaların önüne geçtik. Türk lirası ticari kredi büyümesi aylık büyüme hudutları ve kredi talebiyle uyumlu hareket ediyor. Enflasyon beklentilerindeki güzelleşme de kredilerdeki ölçülü eğilimde rol oynuyor. Bu sınırlamaların etkisiyle yabancı para kredilerdeki büyüme, amaçlarla uyumlu bir patikada seyrediyor.”
Merkez’in reçetesine güveniyoruz rekabet gücü için paket gelebilir
Basına kapalı gerçekleşen toplantı sonrasında gazetecilerin sorularını yanıtlayan İSO Başkanı Erdal Bahçıvan, Merkez Bankası Lideri Fatih Karahan’a genelde sorulan sorular ve verilen karşılıkların birebir çizgide olduğunu söyledi. Bahçıvan, şöyle devam etti: “Bizim de bir tane temel talebimiz var enflasyonun düşmesi. Finansal ve fiyat istikrarının sağlanmasını yıllardır söylüyoruz. Üretim için sanayi için en kıymetli kaybedilmemesi gereken temel enstrüman. Bugün bu amaçla buluştuğumuz bir Merkez Bankası var. Beklentimiz istikrara kavuşması.
Ancak tahribat maalesef çok büyük, o da bu sürecin uzamasına ve direnç göstermesine neden oluyor. Bugün çıkılan yoldan da şayet bir ekip farklı reaksiyonlardan doyalı, rasyonel olmayan bir kadro beklentilerden ötürü disiplinden koparsak bunun getireceği bedelin de çok ağır olacağının farkındayız. Umuyorum ki bu seyahat TCMB çizdiği ve güvendiğimiz bir reçeteyle muvaffakiyete ulaşacak. Lakin bu süreçte ihracata dönük endüstrimizin de rekabet noktasında beklentileri de var, onları da zati sunduk. Hepsi olmasa bile bir kısmında tedbirler paketini görme bahtımız olacak.”
Merkez indirimde en gerçek zamanlamayı yapar
Faiz indiriminin zamanlamasına yönelik bir öteki soruya Bahçıvan, “Sağlıklı gittiği vakit Merkez Bankası’nın hiçbir siyasetine fikir yürütmek üzere bir misyon üstlenmek istemiyoruz. En gerçek zamanlamayı yapacağına güveniyoruz. Bu hususta bizim bir manipülasyon yapıp da bu indirimin erken ya da geç olması noktasında bir misyonumuz olduğunu düşünmüyoruz” diye konuştu. Taban fiyata yönelik bir öbür soruya Bahçıvan, “Bekleyip göreceğiz. Türkiye’nin rekabet bahtını kaybetmeyecek olan fakat çalışanlarımızın da hayat gerçeklerini kıymetlendirecek olan bir noktada buluşmasını göreceğiz diye düşünüyorum” demekle yetindi.
Bu yıl indirim beklemiyoruz
Toplantı sonrasında faiz indirim beklentisine yönelik sorumuza bir endüstrici, “Bu yıl faiz indirimi yok, beklemiyoruz, Lakin gelecek yıl ocak ayında bekliyoruz, 250 baz puan” biçiminde konuştu.
Sanayiciden 8 talep
İSO Başkanı Erdal Bahçıvan, TCMB’den 8 talepte bulundu. İşte talepler:
-Reeskont kredilerinin direkt Eximbank üzerinden kullandırılsın.
-Reeskont kredilerinde teminat mektubu koşulu kaldırılmalı yahut bu bahiste bankalara bir üst limit getirilmelidir.
-Reeskont kredilerine uygulanan faiz düşürülerek TL kredileri cazip hale gelmeli.
-Döviz bazlı reeskont kredilerinin tekrar kullandırılmaya başlanmalı. l ‘10 milyon TL üzerinde döviz bulundurmama ve döviz varlıklarının etkinlerine oranının yüzde 5’i aşmama’ kısıtlamaları esnetilmeli.
-İhracatçı firmalara hala yüzde 30 olan döviz bozdurulma mecburiliği artık kaldırılmalı yahut kademeli olarak azaltılmalı.
-Kredi kullanımını kısıtlayıcı uygulamalar nedeniyle bugün sanayicilerimiz cezai yaptırımlarla karşı karşıya kalabilmektedir. Bu düzenlemelerin tümüyle kaldırılması gerekir.
-İhracat maksadı dışında talep edilen döviz bazlı uzun vadeli krediler bankalar tarafından güçlü projelere veriliyor. Kredi büyümesindeki kısıtlama döviz bazlı uzun vadeli krediler için esnetilmeli.
