Foreks – Ekonomik büyümenin öncü göstergesi olan imalat sanayi performansında en süratli ve sağlam referans kabul edilen İstanbul Sanayi Odası (İSO) Türkiye İmalat PMI (Satın Alma Yöneticileri Endeksi) anketinin Kasım 2024 devri sonuçları açıklandı. Eşik paha olan 50,0’nin üzerinde ölçülen tüm sayıların dalda güzelleşmeye işaret ettiği anket sonuçlarına nazaran, manşet PMI kasımda üst üste sekizinci ay eşik bedel 50,0’nin altında kalsa da ekim ayındaki 45,8 düzeyinden 48,3’e yükselerek faaliyet şartlarındaki bozulmanın mayıs ayından bu yana en hafif seviyede gerçekleştiğine işaret etti.
Manşet endeksin son çeyrek ortasında gösterdiği artış, talepteki sonlu toparlanma belirtilerinden kaynaklandı. Firmalar yeni sipariş almakta zorlanmaya devam etseler de hem toplam yeni siparişler hem de yeni ihracat siparişlerindeki yavaşlama ekim ayına nazaran daha ölçülü bir seyir izledi. Misal biçimde, üretimdeki daralma da kasımda bariz formda yavaşladı ve nisan ayından bu yana en düşük oranda kaydedildi.
İstihdamın dokuz aylık daralmanın akabinde yine artışa geçmesi, kasım anketinin en olumlu gelişmesi oldu. Çalışan sayılarındaki artış hudutlu olmakla birlikte Temmuz 2023’ten bu yana en yüksek süratte ölçüldü. İmalat kesimi, enflasyonist baskıların azalmasından da bir ölçü takviye aldı. Girdi maliyetleri enflasyonu üst üste dördüncü ay azalarak son iki yılın en düşük düzeyinde gerçekleşti. Girdi fiyatlarında artış bildiren anket iştirakçileri, bu durumu ham unsur maliyetlerindeki yükselişe ve liradaki zayıflığa bağladı. Firmaların en son eser fiyatlarındaki artış da yavaşladı ve yaklaşık son beş yılın en düşük oranında gerçekleşti. Girdi alımları ve girdi stoklarında azalma devam etmekle birlikte bu azalış ekim ayına kıyasla daha düşük oranda gerçekleşti. Öteki taraftan, sonuncu eser stoklarında Aralık 2021’den bu yana en keskin düşüş kaydedildi. Ankete katılan firmalar, tedarikçilerin teslimat müddetlerinin aylık bazda üst üste ikinci sefer uzadığını ve bu durumun kısmen jeopolitik gerginliklerle kontaklı olduğunu belirtti.
İstanbul Sanayi Odası Türkiye İmalat PMI anket bilgileri hakkında değerlendirmede bulunan S&P Küresel Market Intelligence İktisat Yöneticisi Andrew Harker, şunları söyledi:
“Kasım ayında Türk imalat kesiminin PMI bilgilerinde kayda paha düzgünleşme belirtileri ortaya çıktı. Üretim ve yeni siparişlerdeki yavaşlama ekim ayına kıyasla çok daha sonlu gerçekleşti. PMI ile resmi üretim dataları ortasındaki tarihî münasebete bakıldığında, son sayıların imalat sanayi üretimindeki artışlarla uyumlu olduğu görülüyor. İstihdamın yine artışa geçmesi, anketin en olumlu gelişmesi olarak kaydedildi. Bu gelişme, firmaların önümüzdeki aylarda iş yüklerinin artacağı ve ek işçi muhtaçlığının doğacağı beklentisinde olduğuna işaret etti. Kasım ayında görülen güzelleşmede enflasyonist baskıların hafiflemesi de tesirli oldu. En son eser fiyatlarının son beş yılın en düşük oranında artması, birtakım müşterileri yeni sipariş vermeye yönlendirdi. Enflasyondaki mevcut eğilimin önümüzdeki aylarda devam ederek talep şartlarında daha fazla güzelleşmeye dayanak olacağını umuyoruz.”
Sektörel PMI’a nazaran yeni siparişler besin dışında dokuz dalda yavaşladı
İstanbul Sanayi Odası Türkiye Sektörel PMI kasım ayı raporu, birden fazla dalda güçlü faaliyet şartlarının sürdüğüne işaret etmekle birlikte talep tarafında birtakım düzgünleşme sinyalleri verdi. Enflasyonist baskıların azalması firmalara bir ölçü dayanak sağladı. Dalların tamamında girdi maliyetlerindeki artış ivme kaybetti.
Ekimde olduğu üzere kasım ayında da yeni siparişler takip edilen on kesimden dokuzunda yavaşladı. Bu eğilimin istisnası tekrar besin eserleri oldu. Kelam konusu bölümde yeni iş hacmi güçlü formda artarak martta bu yana en süratli güzelleşmeyi kaydetti. Öbür kesimlerde ise yeni siparişler yavaşlasa da bir evvelki aya kıyasla düşüşler genel olarak sürat kesti. Ekim ayına kıyasla yavaşlamanın belirginleştiği tek kesim dokuma eserleri oldu.
Yeni ihracat siparişlerinde de toplam yeni işlerdekine misal bir tablo ortaya çıktı ve burada da düşüşlerin genel olarak ivme kaybettiği görüldü. Kimyasal, plastik ve kauçuk eserler bölümü, yedi aylık yavaşlama eğiliminin akabinde yurt dışından aldığı yeni siparişleri artırdı. Kasımda toplam yeni siparişlerde olduğu üzere üretim tarafında da artış görülen tek dal besin eserleri oldu.
Öte yandan, takip edilen öteki bölümlerde de düşüşler ekim ayına nazaran daha ölçülü seyretti. Maliyet baskılarının hafiflemesi, kasımda imalatçılara dayanak sağladı. Girdi fiyatları enflasyonu tüm bölümlerde azalma kaydetti. En yavaş artış kimyasal, plastik ve kauçuk eserlerinde görülürken, metalik olmayan mineral eserler bölümünde, anketin başladığı Ocak 2016’dan bu yana en düşük enflasyon ölçüldü. Girdi maliyetlerinde en yüksek artış ise besin eserlerinde gerçekleşti. Besin eserleri, kasımda en son eser fiyatlarının da en süratli arttığı bölüm oldu. Metalik olmayan mineral eserler ve dokuma bölümleri ise satış fiyatlarını azaltırken dokumada düşüş bir yıldan uzun müddettir birinci kere gerçekleşti.
Çalışan sayısını artıran kesim sayısının ikiden üçe yükselmesi, ekim ayına nazaran istihdam tarafında da birtakım güzelleşme sinyalleri olduğuna işaret etti. İstihdamda en süratli genişleme kara ve deniz taşıtlarında gerçekleşti lakin bu kesimdeki güçlü artış, bir evvelki ayda yaşanan rekor düşüşün kısmen telafisi manasına geldi. Misal halde, satın alma faaliyetleri de üç kesimde arttı fakat girdi stoklarında yükseliş yalnızca bir kesimle hudutlu kaldı. Kelam konusu durum kesin eser stokları için de geçerli oldu ve sırf besin eserlerinde bir evvelki aya nazaran artış gerçekleşti.
