Recep ŞENYURT
Nükleer güç santrallerinin iklim krizi ile gayret sürecinde de en çevreci üretim teknolojilerinden biri olduğunu lisana getiren Adana Alparslan Türkeş Bilim ve Teknoloji Üniversitesi Rektörü Güç Sistemleri Uzmanı Prof. Dr. Adnan Sözen, dünyanın gelişmiş ülkelerinin kullandığı bu teknolojiden Türkiye’nin de yararlanması gerektiğini kaydetti.
Bugün dünyada onlarca yıl eski teknolojiye sahip nükleer güç santrallerinin sıkıntısız bir halde üretime devam ettiğini dikkat çeken Sözen, “Türkiye Akkuyu’da kurduğu nükleer güç santralinde en yeni teknolojiyi kullanıyor. Bundan sonra kuracağı santrallerde de tüm etkin ve pasif güvenlik kıymetleri ile donatılmış santraller kuracağı için nükleer güç santrallerinden korkmamak gerekir. Ülkemizin buna gereksinimi var” dedi.
Kurulu güç var kapasite düşük
Türkiye’nin yenilenebilir güç kaynakları ortasında bugün rüzgâr enerjisinin kurulu gücünün 12,3 megavat seviyesine, güneş enerjisinin kurulu gücünün ise 18,8 megavat düzeyine yükseldiğini, toplam güç tüketiminin ise 330 teravat saat düzeyini aştığını lisana getiren Prof. Dr. Sözen, “Yenilenebilir enerji santrallerinin, yüksek kurulu güce sahip olmalarına karşın kapasite faktörleri düşük.
Örneğin, yılda 8 bin 760 saat olmasına karşın güneş gücünden ortalama 2 bin saat faydalanabiliyoruz. Bu projelerin, ülkenin güç bağımsızlığına katkısı büyük lakin üretim gücü açısından nükleer santraller, öbür güç kaynaklarına nazaran daha daima ve kesintisiz bir güç sağlıyor. Bir nükleer santral yılda yaklaşık 7 bin saat çalışabilir. Bu, bir yılın toplam müddeti olan 8 bin 760 saatin değerli bir kısmında güç üretimi demektir. Hasebiyle Türkiye’nin güç çeşitliliği, dışa bağımlılığı azaltma ve arz güvenliği hususlarında nükleer santraller büyük bir avantaj sağlar” diye konuştu.
Bugün güç idaresinin Türkiye’nin kurallarına en uygun bir formda geliştirilmeye çalışıldığını aktaran Sözen, “Arz güvenliği Türkiye için çok değerli. Örneğin, yalnızca bir saatlik elektrik kesintisi bile hayatı önemli halde etkileyebiliyor. Beşerler çabucak “elektrik ne vakit gelecek?” diye sorgulamaya başlıyor. Bu yüzden güç arzının sürdürülebilir ve kesintisiz olması için nükleer santrallere muhtaçlığımız var. Türkiye nükleer güç konusunda farklı modelleri de devreye alarak süratle ikinci ve üçüncü santralleri de kurmalıdır” sözlerini kullandı.
Uranyum yerine toryum kullanılabilir
Nükleer güç konusunda yakıt cinsinin de dışa bağımlılığı etkileyen değerli bir faktör olarak öne çıktığına işaret eden Sözen, şunları kaydetti: “İlk nükleer santralimizde zenginleştirilmiş uranyum kullanılacak olsa da, 2. ve 3. santrallerde toryum üzere yakıtların kullanımını mümkün kılacak doğal uranyum kullanan reaktör seçimleri yapılabilir. Türkiye, toryum rezervleri açısından dünyada kıymetli bir yere sahiptir.
Toryum üzerine yapılan hibrit reaktör çalışmaları, bu yakıtın gelecekte daha verimli bir halde kullanılmasını sağlayabilir.” Nükleer güç santrallerinin yüksek teknoloji gerektirdiğini ve Türkiye’nin bu alanda kendini süratle geliştirmesinin değerli olduğuna vurgu yapan Sözen, santrallerin yalnızca elektrik üretimi için değil tıpkı vakitte yüksek teknoloji gerektiren bir altyapıyı geliştirmek için fırsat olduğuna değindi.
“Depolamalı sistemlere yatırım artırılmalı”
Prof. Dr. Sözen, batarya teknolojileri ve güç depolama sistemlerinin büyük bir ehemmiyete sahip olduğunu söyledi. Lityum pilli depolama sistemlerinin, güç sürekliliğini sağlamak için en gelişmiş tahliller ortasında yer aldığına dikkat çeken Sözen, özelikle güneş gücünde yaşanan bulutlanma yahut gece üzere üretimin azaldığı durumlarda bile bu sayede güç arzının kesintisiz sürdürülerek, enterkonnekte sistemlerdeki dalgalanmaların önüne geçildiğini vurguladı.
Yenilenebilir güçte yerlilik oranları artıyor
Yenilenebilir güç kaynaklarına olan dayanağın artması sonucu bilhassa güç kesimindeki büyük firmaların, hücre üretiminden güç santrali kurulumuna kadar değerli projelere imza attığını aktaran Prof. Dr. Sözen, “Kalyon üzere büyük firmalar bu alanda önemli yatırımlar yapıyor. Bunun yanında farklı vilayetlerimizde benzeri teşebbüsler bulunuyor. Bu yatırımlar, güç bölümündeki büyümeyi desteklerken, yerli üretimi ve teknolojiyi de geliştirme fırsatı sunuyor.” dedi.
Türkiye’nin kurulu gücü 114.342 MW
Türkiye Elektrik İletim A.Ş. (TEİAŞ) bilgilerine nazaran, 2024 Ekim ayında Türkiye’nin kurulu gücü114.342 MW’a ulaştı. Toplam güneş enerji kurulu gücü de18.8 MWoldu. Rüzgar enerji kurulu gücübir evvelki aya nazaran artarak12.3 MWseviyesine yükseldi. Toplam aktif kurulu güçte birinci sırayı tekrar doğalgaz aldı ve geçen aya nazaran düşüş yaşayarak24.680 MWseviyesine geriledi. 2024 yılı Eylül ayı sonu itibarıyla kurulu gücü kaynaklara nazaran dağılımı ise şöyle oldu: Yüzde 28,2’si hidrolik güç, yüzde 21,6’sı doğal gaz, yüzde 19,2’si kömür, yüzde 10,8’i rüzgâr, yüzde16,4’ü güneş, yüzde 1,5’i jeotermal ve yüzde 2,4’ü ise başka kaynaklar.
