Nurdoğan A. ERGÜN

Ticaret Bakanı Ömer Bolat ve beraberin­deki 150 kişilik heyet, Bağdat’ta Iraklı iş insanlarıy­la bir ortaya geldi. Başta müte­ahhitlik hizmetleri olmak üze­re, ikili iş birliği alanları, yeni fırsatlar, karşılıklı yatırımlar ve Kalkınma Yolu Projesi ma­saya yatırıldı. Irak hükümeti­nin meşrubat, hamur işi üzere kimi besin eserlerinin Türki­ye’den ithalatını yasaklaması da gündemde ele alınan bahis oldu. Irak’ın tekrar yapılan­masında altyapı, üst yapı, ko­nut üzere çeşitli projelerde ak­tif rol almak isteyen Türk mü­teahhitlik firmaları, Kalkınma Yolu Projesi’nde de ana oyun­cu olmak istiyor.

Türkiye Mü­teahhitler Birliği (TMB) Baş­kanı Erdal Eren, Irak’ta sürdü­rülebilir kalkınma için temel oluşturacak kelam konusu Kal­kınma Yolu projesinin yanı sı­ra önümüzdeki periyotta ül­kede hayata geçirilmesi plan­lanan Bağdat metro ve etraf yolu projeleriyle hastane, okul, konut, güç ve tüm hak­larıyla turizm teşhisleri pro­jelerini, su altyapısı, arazi ıs­lahı, su arıtma, sulama ve ba­raj projelerine Türk müteahhit firmaları olarak talip olduklarını açıkladı.

Yıllık 10 milyar dolarlık altyapı projesi

Türk müteah­hitlik firmaları­nın dünya gene­linde 137 ülke­de toplam 12 bin projede 555 milyar dolarlık iş yaptığını açıklayan Eren, Irak’ta ise bin 111 projeye im­za attıklarını kaydetti. Savaş nedeniyle Irak’ta duran işle­rin artık yine başladığı­nı tabir eden Eren, “Başbakan Sudani ile birlikte tekrar sıcak alakalar başladı.

Bu da ekonomik ve ticari münasebetlere yansıyor. Irak merkezi hükü­meti yüzünü Türkiye’ye dön­dü” dedi. Irak’ta yalnızca altya­pı için yıllık 10 milyar dolar yatırım gerektiğini kaydeden Erdal Eren, Kalkınma Yolu Projesi hakkında da bilgi ver­di. Irak’ta Kalkınma Yol Pro­jesi’nin yalnızca bir yol projesi olmadığını yol güzergâhı bo­yunca yeni kentler inşa edi­leceğini aktaran Eren, “Kal­kınma Yol Projesi şimdi baş­lamadı. Yaklaşık 17-20 milyar dolarlık finansman muhtaçlığı çözüldüğü vakit, içinde yer almak istediğimiz büyük bir proje” dedi.

Kalkınma Yol Projesi’n­de BAE, Katar, Irak ve Türki­ye’nin taraf olduğunu ileten Eren, “Projenin finansmanı na­sıl oluşacak diye biz de merakla bekliyoruz. Biz Türkiye olarak tecrübeliyiz elbette projenin tamamına talibiz. Bu projenin tamamını bize verseler en faz­la 6 yıl içerisinde tamamlarız” di­ye konuştu.

“YİD modelinde örnek alınıyoruz”

Irak’taki di­yalogların he­yetler şeklin­de devam etti­ğini kaydeden Eren, Su Bakanı’nın yanı sı­ra Kalkınma Fonu Başkanı Najjar’ın da Türk firmaları­na karşı ilgisinden kelam etti. Irak’taki projelerde büsbütün Türkiye’yi örnek alarak yap işlet devret kamu özel ortak­lığı projelerine ilgi olduğu­nu aktaran Eren, “Gerek ula­şım, gerek havaalanı, gerekse hastane projelerinde Türki­ye’deki yapılan modeli ‘gelin burada yapın’ diyorlar. Üye­lerimizden biri burada 6 ta­ne hastane yaptı. Başka proje­ler için de emsal teklifler var. Irak’ta uzun soluklu bağlantılar tesis etmek istiyoruz” ifade­lerini kullandı.

“Yasaklı besin eserler JETCO’da konuşulacak”

Türk müteahhitlik ve iş insanlarıyla Irak çıkarması yapan Ticaret Bakanı Ömer Bolat, iki hafta sonra Türkiye- Irak İktisat ve Ticaret Ortak Komite (JETCO) toplantısının birincisinin Türkiye’de yapılacağını duyurdu. Irak’ın birtakım Türk besin eserlerinin ithalatını yasakladığını hatırlatan Bakan Bolat, JETCO’da bu mevzunun da konuşulacağını belirtti. Bolat, “Bizim açımızdan Irak yaklaşık 20 milyar dolarlık toplam ticaret hacmi bulunan 3. büyük ticaret ortağımız konumunda” dedi.

Bağdat’ta düzenlenen “Türkiye-Irak Genel Ticaret ve Müteahhitlik Heyeti Programı ile B2B Görüşmeleri” aktifliği kapsamında konuşan Bakan, müteahhitlik noktasında Irak’ın altyapısında, üst yapısında, ulaştırmada, güçte, sulama kanallarında, hastane üretiminde Türk müteahhitlerinin başarılı inşaat ve proje örnekleri ortaya koyarak Irak’ın gelişmesinde, çağdaşlaşmasında, güçlü bir iktisada sahip olmasında büyük katkı sağladıklarına işaret etti.

Irak’ın Türk mütahitlerinin projeler kazandığı üçüncü ülke pozisyonunda bulunduğunu belirten Bolat, Büyük Kalkınma Yolu Projesi’nde de Türkiye’nin Irak’la birebir görüşte olduğunu aktardı. Bakan Bolat, “Ticaret arttıkça, müteahhitlik arttıkça Irak’a yatırımlar da artıyor. Bu noktada yarım milyar dolara yakın yüzlerce Türk firması artık Irak’ta yatırım yapıyorlar, istihdam ediyorlar, üretim kazandırıyorlar” biçiminde konuştu.

“Yepyeni bir Irak inşa edilirken yanınızdayız”

Bağdat’ta düzenlenen etkinlikte konuşan TİM Başkanı Mustafa Gültepe, “Irak ve Bağdat son çeyrek asırda çok kuvvetli periyotlardan geçti. Bu topraklarda büyük acılar, trajediler yaşandı. Biliyoruz ki dostluklar güç günlerde sınanır. Biz bu güç günlerde daima Iraklı dostlarımızın yanında olduk.

Bugün orijinal bir Irak inşa edilirken de yanınızdayız” dedi. İki ülke ortasındaki ticaretin dalgalı bir seyir izlediğini ancak güçlendiğini söyleyen Gültepe, “İkili ticaret hacmimiz 2023’te 14 milyar doları aştı. Geçen yıl yaklaşık 15 bin firmamız Irak’a ihracat gerçekleştirdi. Yani neredeyse her 10 ihracatçımızdan biri Irak’a ticaret yapıyor. Bu yıl ocak-kasım periyodundaki ihracatımız 11 milyar dolara yaklaştı. Irak, en çok ihracat yaptığımız dördüncü ülke pozisyonunda. Sektörel manada baktığımızda hububat, kimya ve mobilyanın öne çıktığını görüyoruz.

Ocak-ekim periyodunda Irak’a; 1,8 milyar dolarlık hububat, 956 milyon dolarlık kimyevi husus, 923 milyon dolarlık mobilya, kağıt ve orman eseri ihracatı gerçekleştirdik. 24 kesimimiz Irak’a ihracatını artırdı. Bölümlerimizin bu başarıyı 2025’te de devam ettirmesini dilek ediyoruz. Irak’ın hizmet kesimimiz için de değerli bir yeri var. Seyahat hariç, geçen yıl 1,3 milyar dolar hizmet ihracatı gerçekleştirdik” dedi.

Türk iş beşerlerine yatırım yapın çağrısı

Irak Kalkınma Fonu Başkanı Mohammad al-Najjar, Türkiye ile ticari bağların stratejik bağlantıya yükselmesi gerektiğini belirterek, ‘İnşaatta kullanılan materyaller ithal ediliyor. Bunu nasıl kendimiz imal edebiliriz? Gelin birlikte yapalım’ diyerek Türk iş beşerlerine yatırım davetinde bulundu. Irak İmar, İskan ve Belediyeler Bakanı Bengin Rekani, Türkiye’nin ülkelerine artan ilgisinden çok mutlu olduklarını belirterek, “Türk firmaları yıllardır ülkemizde iş yapıyor.

Savaş ve terör nedeniyle ödemelerde gecikme yaşandı fakat Irak borçlu kalmaz, geç de olsa öder. Sabır ve ısrar olması gerekir ki hem kamu hem de özel bölümüyle çalışsınlar” diye konuştu. Irak Ticaret Bakanı Atir el- Gireyri ise yatırımcılara takviye vereceklerini belirtti. Türk şirketlerin ticaret hacmini artırmayı hedeflediklerini anlatan Gireyri, “Irak merkez bankası ile görüştük. Transferler probleminin tahlilini hızlandıracağız. Türkiye’de kart kullanımında eza var. Transferlerin tahlili için görüşüyoruz” dedi.