Türkiye Demir Çelik Üreticileri Derneği Genel Sekreteri Dr. Veysel YAYAN

Türkiye’nin ham çelik üre­timi, 2022 ve 2023 yılla­rında yaşanan keskin dü­şüşün akabinde, 2024 yılında 6 milyon ton civarındaki ek ka­pasiteden ve baz tesirinden kay­naklanan artış sebebiyle yılın birinci 9 ayında yüzde 13,8 oranında bir artışla, 27,9 milyon ton ham çelik üretimi gerçekleştirmiştir. Her ne kadar 2024 yılı üretiminde bir toparlanma görülmüş ise de rekor üretim düzeyinin yakalandığı 2021 yılındaki üretim ölçüsünün altında kalınmış, 2021 yılında ay­lık ortalama 3,4 milyon ton olan üretim, 2024 yılında 3,1 milyon tona gerilemiştir. Yılın tamamın­da ise yaklaşık 37 milyon ton civa­rında ham çelik üretiminin ger­çekleştirilmesi bekleniyor.

Türkiye’nin çelik tüketi­mi, 2023 yılında uzun eser tüketimindeki yüzde 21,5’lik ar­tış ve imalat sanayindeki büyüme sayesinde yüzde 17,1 artış ve 38,1 milyon ton ile tüm vakitlerin en yüksek düzeyine ulaşmış­tır. 2024 yılının birinci çeyreğinde de artış devam etmiş, lakin sonra­sında gözlenen yüksek oranlı dü­şüşler sebebiyle yılın birinci 9 ayın­da tüketim yüzde 4,2 azalışla 27,8 milyon tona gerilemiştir. Öteki taraftan, 2024 yılının birinci 9 ayın­da 2023 yılının birebir devrine kıyasla ihracat, ölçü itibariyle yüzde 31,6 artışla 9,8 milyon ton, bedel itibariyle yüzde 18,2 ar­tışla, 7,2 milyar dolar seviyesin­de gerçekleşmiştir. Lakin, başta Çin olmak üzere bilhassa Uzak Doğu ülkelerinden yapılan itha­latın artış eğilimini sürdürmesi sebebiyle, ihracatın ithalatı kar­şılama oranı yüzde 75,9 seviye­sinde kalmıştır.

2025 yılında ülkemizde ve kü­resel çapta devam eden olum­suzlukların bertaraf edilmesini teminen üretimde 2021 yılı ra­kamlarının geride bırakılması hedefleniyor. Başka taraftan yüz­de 75 civarında seyreden ihraca­tın ithalatı karşılama oranının yılsonuna kadar yüzde 90 seviye­lerine, 2025 yılında ise ihracatta gözlenen artış ivmesinin devam etmesine ve ithalatın azalmasına bağlı olarak tekrar yüzde 100’ün üzerine çıkması öngörülüyor. Bu tarafta atılacak öbür adımlarla birlikte, çelik bölümümüzün ye­niden ülkemizin dış ticaret açığı­nın kapatılmasına değerli takviye verecek bölümler ortasındaki ko­numunu güçlendirmeye devam edeceği bedellendiriliyor.

Çin’e karşı filmaşin ithalatı için aldığımız muhafaza önlemi tesirli oldu

Dünya genelindeki yavaşlayan ekonomik şartlar, artan koru­macılık tedbirleri ve daralan ta­lep üzere çeşitli faktörler, Türk çe­lik kesiminin rekabet gücünü olumsuz istikamette etkiliyor. Türk çelik kesimi; AB, ABD, Ortado­ğu ve Kuzey Afrika bölgelerinde ticaret siyaseti tedbirleriyle karşı karşıya. Fakat, 2023 yılın­da iç piyasadaki sakinlik ne­deniyle Çin, dünya piyasalarına yönelmiş ve bu durum Türk çelik dalında büyük tahribata yol açmıştır. 2024 yılında Çin’in ihracatının 120 milyon tona ula­şabileceği öngörülüyor. Çin’e karşı pek çok ülkenin yurtiçi pi­yasalarını muhafaza gayesiyle al­mış olduğu tedbirlere paralel ola­rak, Türkiye’de de filmaşin itha­latı için alınmış bulunan müdafaa önlemi tesirli olmuştur. Son yıl­larda ABD ve AB’ye yönelik ih­racatımızda yaşanan gerileme­nin yol açtığı baz tesiri nedeniyle 2024 yılı ihracatımızda bir artış kelam konusu.

9 aylık devirde dünya çelik üretiminde 8’inci sıradayız

2024 yılının birinci 9 ayında dünya ham çelik üretimi yüzde 1,9 aza­lışla 1,4 milyar ton olmuştur. Çin, 769 milyon tonluk üretimi ile birinci sırada yer alırken, Çin’i 110 mil­yon ton ile Hindistan ve 63 mil­yon ton ile Japonya takip etmiştir. Türk çelik dalı 9 aylık dönem­de dünya çelik üretiminde 8’inci sırada bulunmasına karşın, en fazla üretim yapan dünyanın en büyük 15 çelik üreticisi ülkeler ortasında üretim artış oranı itiba­riyle Brezilya’dan sonra ikinci sı­rada yer almıştır. Türk çelik sek­törü, Eylül ayında yüzde 6,5 artış ve 3,1 milyon ton ham çelik üreti­mi ile aylık bazda bir kere daha Al­manya’yı geride bırakarak 7’nci sıraya yükselmiştir. Lakin kelam ko­nusu yükselişe karşın Ocak-Ey­lül devrinde, Almanya’nın ge­risinde kalarak 8’inci sırada yer almaya devam etmiştir.

Demir-çelik kesimine yönelik etkin finansman düzenekleri oluşturulmalı

2008 yılından sonra dünyada korumacılık devri başlamış, bu durum ihracat pazarlarımızın kısıtlanmasına yol açmıştır. Bilhassa ABD tarafından ulusal güvenliğin tehdidi sebebiyle uygulamaya aktarılan yüzde 25 oranındaki vergi sonrası, ABD’ye yönelik ihracatımız durma noktasına gelmiş, ardından AB tarafından, trafik sapmaları sonucu bölgeye yönelecek ithalatın önünün kesilmesi için, ülke ve eser bazlı korunma tedbiri uygulaması başlatılmış, böylelikle en büyük ihraç pazarımız olan AB’ye ihracatımızda önemli kayıplar yaşanmıştır.

Çelik dalımızın mevcut pazarlarda tekrar güçlü bir halde yer alabilmesi ve rekabet gücünün korunabilmesini teminen ülkemizde de ticaret siyaseti tedbirlerinin faal kullanılmasına gereksinim vardır. Öteki taraftan, yeşil dönüşüm çalışmalarının giderek değer kazandığı bir devirde Avrupa ve ABD üzere büyük çaplı devlet takviyesi avantajına sahip pazarlarla rekabet edebilmek, ülkemizde de yeşil dönüşüm yatırımlarını güçlendirmek için Etraf Katkı Hissesi, İDİS üzere kesintilerin sona erdirilmesi ve bölüme yönelik faal finansman düzeneklerinin oluşturulması kritik kıymet taşıyor.