Mehmet Hanifi GÜLEL

Türkiye’de kahve tüke­timi her geçen yıl ar­tarken, hem iç pazar­da hem de milletlerarasında fi­yatı yükselişini sürdürüyor. Global ısınmanın tesiri, lo­jistik maliyetlerindeki artış ve üretimdeki düşüş ile kah­ve fiyatlarındaki artış dikkat çekiyor. Memleketler arası pazarda Arabica yeşil kahvenin fiyatı 1 Kasım’dan bu yana yüzde 25,5 artışla tonu 243 dolardan 306 dolara çıktı.

Uluslararasında artan fiyatlar yurt içine de yan­sıyor. Dün prestijiyle yıllık artış ise yüzde 59 oldu. En son geç­tiğimiz hafta birtakım zincir kahve markaları fiyat menülerinde 5 ile 10 lira artışa gitti. Yeni yılın yaklaşmasıyla birlikte pek çok zincir ve kahve dükkânı fiyatla­rında artış yapması bekleniyor.

Yüksek enflasyon dışarıda yemek yemeyi lüks hale getir­mesiyle vatandaşlar sosyalleş­mek için kahve içmeye yöneldi. Bölüme yeni giren mahallî ve ulus­lararası zincir kahve marklar­la hem tüketim artıyor hem de dal büyüyor. Bu doğrultuda Türkiye’de kişi başı kahve tüke­timini 1.2 kilograma kadar çıktı. Avrupa’da kişi başı tüketim ise 6 ile 7 kilogram düzeyinde bu­lunuyor. Kahve bölümünde son 10 yılda büyük bir sıçrama ya­şadığını belirten temsilciler, bu büyümenin önümüzdeki 10 yıl­da da devam edeceğini öngörü­yorlar. Birinci 9 aylık kahve ithalatı yüzde 1.4’lük artış ile 331.7 mil­yon dolara yükseldi. Birinci 9 ayda 71 bin 636 tona kahve it­halatı yapıldı.

Kahve ihracatı ise birinci 9 ayda kıymetli bir yükseliş göstererek yüzde 43.3 artı ve 39.3 milyon dolara çıktı. Bu periyotta 4 bin 152 tonluk ihracat yapıldı.

Filtre kahve 90 liraya çıktı

Türkiye’de kahve fiyatları­nın yurtdışına oranla yüksek olduğunu da aktaran temsilci­ler, İstanbul’da en düşük kah­venin fiyatı 90 liradan başlar­ken, Paris’te ise 2.4 euro olarak (87 lira) yer aldığını belirtiyor. Paris’te kahve fiyatları orta­lama 2.8 euro olurken, en dü­şük 2.4 euro, en yüksek 3.5 euro yer alıyor. Bu fiyatlarla Türki­ye’de ise filtre kahvenin fiya­tı ise 90 liradan başlıyor. Tem­silciler, fincan kahve fiyatının yurtdışına oranla bir epey pa­halı olmaya başladığını belir­terek, bunun ana sebeplerinin ise genel sarfiyatlar, kira ve per­sonel maliyeti üzere ögelerin olduğu belirtiliyor.

Son 2 yılda kesim yüzde 186 büyüdü

Türkiye’de kahve sektörü­nün bu yılın birinci 6 ayında yüzde 13 büyüme gös­terdiğini kay­deden Gastro­nomi Muharriri ve Kahve Danışmanı Cenk R. Gir­ginol, son 2 yılda yüzde 186 bü­yüdüğünü söyledi. Makine pa­zarı da birebir anda büyük bir ge­lişme gösterdiğine dikkat çeken Girginol, full otomatik espres­so makine pazarının yüzde 35, Türk Kahvesi makinelerinin yaklaşık yüzde 12 büyüdüğünü aktardı. Bu büyümenin 2025 ve sonrasında da devam edeceği­ni lisana getiren Girginol, pazarın gelişimi açık ve kişi başı tüke­timlerin 1,2 kilogram seviyesi­ne yükseldiğini söyledi.

Fiyat artışının ana sebebi genel gi­derler, kira, işçi maliyeti üzere ögelerin tesiri ve döviz kurunun ana sebepleri olduğu­nu belirten Girginol, “Ortalama yüzde 15 ile 20 civarında birinci 8 ay içinde artıştan bahsedebili­riz. Öte yandan kesimde yatı­rım iştahı devam ediyor. Res­toran ve yiyecek içecek kesimi içinde yatırımın daha süratli ab­sorve olması nedeniyle kafeler yatırıma daha açık diyebiliriz. Bilhassa lokal zincirler fran­chise modeli ile büyümeye de­vam ederken, yeni marka kuru­lumlarının ve yatırımlarının da kesim içine devamlı dahil oldu­ğunu söyleyebiliriz” dedi.

Türk kahvesine dünyada ilgi artıyor

Türk kahvesinin son dönem­de dünyada popülerliğini art­tırdığına dikkat çeken Girginol, “Özelliklegerçekleştirdiğim ABD, İtalya ve Dubai cins ve et­kinliklerinde ilginin fazla oldu­ğunu söyleyebilirim. Makine­leşme burada değerli bir rol oy­nuyor” diye konuştu.

“Türkiye’de kahvenin maa­lesef yurtdışına oranla bir hay­li pahalı” diyen Girginol, kah­ve tüketiminin az olması ne­deniyle absorve mühleti uzadığı için de kahvenin fiyatı üzerin­den bir geri dönüş alınmaya ça­lışıldığını lisana getirdi.

İstanbul’da fiyatlar öbür vilayetlerle ortayı açıyor

Son yıllarda Türkiye’de kahve kültürünün süratli gelişiminin heyecan verici olduğunu be­lirten Kısmı Coffee Co. Genel Müdürü Ahmet Necip Gülel, lakin bu büyümenin berabe­rinde kahve fiyatlarında yaşanan istikrarsız artışları getirdiğine dik­kat çekti. Bilhassa İstanbul’daki kah­ve fiyatları, öteki kentlerle kıyaslandı­ğında kıymetli bir farklılık gösterdiğini ve bu durumun sektör­deki dengeyi bozduğuna vurgu yapan Gülel, “Kahve fiyatlarını etkileyen faktörlerin başında kira maliyetleri, işçi gider­leri ve eser reçetesi maliyetleri yer alıyor. Eser reçeteleri (kah­ve çekirdeği, süt ve aromalar) çabucak her kentte misal olsa da kira maliyetleri ve işçi sarfiyatları kentler ortasında önemli farklılıklar gösteriyor.

Bu da İstanbul’daki kahve fiyatlarını di­ğer kentlerle karşılaştırıldığında değerli bir makasın olduğunu gösteriyor. Örneğin, İstanbul’da bir filtre kahve yahut ameri­cano fiyatı ortalama 90 TL civarındayken, başka kentlerde bu fiyatlar 70-80 TL ortasında değişiyor. Bu dengesizlik, bölümde sürdürülebilirlik açısından kıymetli bir teh­dit oluşturuyor” dedi. Ayrıyeten, kahve fiyatların­daki artışa değinen Gülel, “Küresel ısınma­nın tesirleri, lojistik maliyetlerindeki artış ve üretim verimliliğindeki düşüş kahve fiyatlarını artırıyor. Bilhassa son 10 günde hem robusta hem de Arabica kahve emtialarında yaklaşık yüzde 10’luk bir artış yaşandı. Bu fiyat ar­tışları birtakım kahve işletmelerinin me­nülerine yansımaya başlarken, yeni yılın yaklaşmasıyla birlikte pek çok kahve dükkanının fiyatlarında ek ar­tışlar yapması bekleniyor” açıklama­sında bulundu.

“Avrupa’da o paraya kahve satsan adamı döverler”

Türkiye’deki bilhassa kira gider­lerinden ötürü artan maliyetlere dikkat çeken Birleşmiş Markalar Derneği Başkanı Sinan Öncel, Av­rupa’da 1,20-1,50 euroya satılan kahvenin Türkiye’de bunun kat kat üstüne fiyata satılması­nı eleştirdi. Öncel, “Avru­palı o kahveyi günde üç öğün tüketiyor. Mila­no’nun en ünlü kahve­cisinde en fazla 2 euro ödersiniz. Yerde oturursanız 4 euro ödersiniz. Kimi ücra tren istasyonlarında vs. 90 cente de kahve bulabilirsiniz. Bizde fiyatlar ortada. Avru­pa’da o fiyata kahve satsan adamı döver­ler” dedi.

Kahve bölümünde sıçrama devam edecek

Türkiye kahve dalının son 10 yılda büyük bir sıçrama ya­şadığını kaydeden Juan Valdez Türkiye Marka Yöneticisi Tamer Koçali, bu büyümenin önümüz­deki 10 yılda da devam edece­ğini öngörüldüğünü söyledi. Bilhassa üçüncü dalga kahve akımının tesiriyle, nitelikli kah­veye olan talebin süratle arttığı­na dikkat çeken Koçali, “Artık tüketiciler yalnızca klâsik zincirlerden değil, mahallî kahve kavurucularından da özel kahve tecrübeleri arıyor. Kahve, sa­dece bir içecek değil, bir toplumsal tecrübe ve ömür şekli haline geldi.

Bu da bölümdeki büyü­meyi daha da hızlandırıyor” dedi. Türkiye’deki tüketiciler artık kahveyi yalnızca bir içecek olarak değil, bir tecrübe olarak gördüğünü belirten Koçali, “Bu değişim, kahve kesiminin bü­yümesine büyük katkı sağlıyor. Şuurlu tüketiciler, nitelikli kahve seçimleriyle düşük kaliteli ürün­ler sunan markaları doğal olarak eleyecek. Bu da dalın kalite odaklı bir istikamete evrilmesini hız­landıracak” diye konuştu.

Önümüzdeki yılda büyüme iv­melerini devam ettireceklerini ileten Koçali, “Kahvemizin kah­veseverlere ulaşması için fran­chise modelimizi genişleterek yıl sonuna kadar 75 şubeye ulaş­mayı hedefliyoruz. Gayemiz, birebir süratle büyüyerek önümüz­deki 10 yıl boyunca gelişmeye devam etmek. Türkiye’deki kah­ve kültürünün evrilmesi, kahve­severlerin nitelikli kahveye olan ilgisini artırdı” dedi.